dr Ilona Kulak
adiunkt w Katedrze Lingwistyki Kulturowej i Socjolingwistyki
Magisterium (2014): Wizerunek roślin zakrzepły w słownictwie mieszkańców wiejskiego obszaru językowo-kulturowego (na przykładzie Raby Wyżnej i wsi okolicznych).
Doktorat (2021): Obraz społeczności wiejskiej utrwalony w ludowych nazwach roślin (na przykładzie leksyki górali rabczańskich).
Główne kierunki zainteresowań naukowych
Gramatyka języka polskiego, dialektologia, etnolingwistyka, kultura języka, leksykografia, leksykologia, socjolingwistyka.
Wykształcenie i przebieg pracy naukowej
Absolwentka filologii polskiej (Uniwersytet Jagielloński), Podyplomowych Studiów Edytorskich (Uniwersytet Jagielloński) oraz studiów doktoranckich (Uniwersytet Jagielloński). W latach 2015–2019 współpracownik Instytutu Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk w ramach projektu NPRH Język mieszkańców Spisza. Korpus tekstów i nagrań gwarowych. W latach 2019–2021 leksykograf w Pracowni Wielkiego Słownika Języka Polskiego Instytutu Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk. Od roku 2021 pracownik Katedry Lingwistyki Kulturowej i Socjolingwistyki Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Działalność naukowa, dydaktyczna i organizacyjna
W swoim dorobku ma monografię, kilkanaście artykułów naukowych oraz publikacje współautorskie: Wielki słownik języka polskiego pod red. P. Żmigrodzkiego (opracowała niemal 1600 haseł) i elektroniczny Korpus Spiski (m.in. transkrypcje nagrań, hasła słownikowe, wywiady gwarowe – część dostępna w Repozytorium Cyfrowym Instytutów Naukowych IJP PAN). Uczestniczyła w charakterze referenta w kilkunastu krajowych i międzynarodowych konferencjach naukowych (m.in. w Krakowie, Lublinie, Opolu, Tarnowie, Sokółce, Wilnie). Jest członkiem Komisji Socjolingwistyki afiliowanej przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów, Polskiego Towarzystwa Językoznawczego, Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego.
W roku akademickim 2023/2024 prowadzi zajęcia z gramatyki opisowej języka polskiego oraz lingwistyki kulturowej. W poprzednich latach uczyła także retoryki wystąpień publicznych i kultury języka. Zrecenzowała kilka prac licencjackich i magisterskich. Pełni funkcję wydziałowego koordynatora ds. programu Erasmus+.
Od roku 2020 współpracuje z Instytutem Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie (prowadzi przedmiot Poradnik językowy dla zaawansowanych).
Książki, słowniki, korpusy
- Ludowy obraz człowieka utrwalony w nazwach roślin. Na przykładzie leksyki górali rabczańskich, Kraków 2022, 460 s. [recenzja: S. Niebrzegowska-Bartmińska, Nazwy roślin mówią o człowieku, „Etnolingwistyka” 2023, t. 35, s. 333–338].
- Nazwy roślin i ich etymologie ludowe (materiały do badań etnolingwistycznych), Kraków (w druku).
- [współautor] Korpus Spiski, publikacja elektroniczna: www.spisz.ijp.pan.pl.
- [współautor] Wielki słownik języka polskiego, red. P. Żmigrodzki, publikacja elektroniczna: www.wsjp.pl.
Wybrane artykuły
- Stereotyp „panny” we współczesnych słownikach języka polskiego oraz w polszczyźnie mówionej mieszkańców Raby Wyżnej koło Rabki (analiza porównawcza) [w:] Żywa gwara. Rozważania o gwarach polskich na początku XXI wieku, red. M. Pachowicz, Tarnów 2015, s. 69–76.
- Tożsamość regionalna a szkolny proces redukcji gwary, czyli o języku młodzieży podhalańskiej i orawskiej [w:] Nasz język ojczysty – stan i współczesne tendencje rozwojowe, red. K. Sikora, B. Żebrowska, Kraków 2016, s. 130–140.
- Percepcja rzeczywistości a proces nominacyjny (na przykładzie ludowych nazw roślin Podhalan), „Prace Językoznawcze” 2017, nr XIX/3, s. 153–168.
- Korpus spiskich tekstów i nagrań gwarowych. Założenia projektowanej bazy i możliwości jej wykorzystania jako źródła badań interdyscyplinarnych, „Prace Etnograficzne” 2018, t. 46, z. 1, s. 30–49.
- Fonetyczne wykładniki stylizacji gwarowej „Historii filozofii po góralsku” Józefa Tischnera, „Literatura Ludowa” 2018, nr 2, s. 15–26.
- Motywy religijne i magiczne utrwalone w ludowych nazwach roślin (na przykładzie leksyki górali rabczańskich), „Język–Szkoła–Religia” 2018, R. 13, nr 3, s. 23–35.
- Wyrażanie liczebności w gwarze spiskiej a czynnik pokoleniowy, „Poradnik Językowy” 2019, nr 1, s. 67–78.
- Tożsamość narodowo-etniczna mieszkańców Spiszu na podstawie badań korpusowych [w:] Nasz język ojczysty – różne oblicza tożsamości, red. R. Mazur, B. Żebrowska-Mazur, Kraków 2019, s. 67–86.
- Ludowy obraz świata utrwalony w nazwach roślin motywowanych miejscem występowania (na materiale podhalańskim) [w:] Język polski – między tradycją a współczesnością. Księga jubileuszowa z okazji stulecia Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego, red. E. Horyń, E. Młynarczyk, P. Żmigrodzki, Kraków 2021, s. 271–281.
- Tradycyjne sposoby leczenia w świetle ludowych nazw roślin (na przykładzie leksyki góralskiej) [w:] Dialog z Tradycją, t. IX, Językowe świadectwo przemian społecznych i kulturowych, red. E. Młynarczyk, E. Horyń, Kraków 2021, 243–253.
- Co o zwyczajach żywieniowych mieszkańców podhalańskich wsi mówią ludowe nazwy roślin?, „Prace Filologiczne”, 2022, t. 77, s. 233–246.
- Konferencja 70 lat Komitetu Językoznawstwa PAN. Osiągnięcia, kontynuacje, perspektywy polskiej lingwistyki, Kraków, 6–7 czerwca 2022 r., „Język Polski” (w druku).
- Fitonimy jako nazwy metaforyczne i konotacyjne [w:] Przestrzenie komunikacji. Tom jubileuszowy dedykowany Profesor Jolancie Antas, red. J. Winiarska, A. Załazińska, Kraków 2023, s. 233–245.
- Polski Spisz jako region pogranicza. Z perspektywy jego mieszkańców, „Socjolingwistyka” 2023 (w druku).
Projekty badawcze
- Język mieszkańców Spisza. Korpus tekstów i nagrań gwarowych (2015–2019), praca naukowa finansowana w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki, nr 1bH 15 0166 83, kierownik: dr hab. Helena Grochola-Szczepanek, prof. IJP PAN.
- Wielki słownik języka polskiego – etap trzeci (2018–2021), praca naukowa finansowana w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki, nr 11 H 18 0280 86, kierownik: prof. dr hab. Piotr Żmigrodzki.
- Korpus Dekady 2011–2020 w ramach projektu POIR.04.02.00 00-D006/20 – Cyfrowa infrastruktura badawcza dla humanistyki i nauk o sztuce DARIAH-PL (działania 4.2 POIR współfinansowane ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego), nadzorujący prace: dr. dr hab. Rafał L. Górski, prof. IJP PAN
- Cyfrowa Bibliografia dialektologii polskiej (od 2022), praca naukowa finansowana przez ID UJ, kierowniczki projektu: dr hab. Anna Piechnik, prof. UJ, dr hab. Agata Kwaśnicka-Janowicz, prof. UJ.