Katedra Lingwistyki Kulturowej i Socjolingwistyki

dr hab. Mirosława Sagan-Bielawa, prof. UJ

profesor uczelni w Katedrze Lingwistyki Kulturowej i Socjolingwistyki

Magisterium (1997): Nazwy ulic i placów najstarszej części Przemyśla (XV–XX w.)

Doktorat (2002): Polszczyzna mówiona inteligencji pochodzenia kresowego na Górnym Śląsku

Habilitacja (2015): Dziedzictwo pozaborowe. Społeczna świadomość językowa Polaków w Drugiej Rzeczypospolitej. Kraków 2014

Główne kierunki zainteresowań naukowych:

Socjolingwistyka – zróżnicowanie polszczyzny a zmiany kulturowe, społeczno-polityczne i ekonomiczne; społeczna świadomość językowa; polityka językowa; nazwy własne w aspekcie socjolingwistycznym.

Działalność naukowa:

Autorka monografii Polszczyzna mówiona inteligencji pochodzenia kresowego na Górnym Śląsku (studium socjolingwistyczne) oraz Dziedzictwo pozaborowe. Społeczna świadomość językowa Polaków w Drugiej Rzeczypospolitej, artykułów naukowych dotyczących społecznej świadomości językowej, kształtowania wspólnot komunikatywnych (narodowych, regionalnych, środowiskowych), społecznego waloryzowania języka i wariantywności językowej, roli czynników pozajęzykowych w rozwoju polszczyzny w XX i XXI w. – ze szczególnym uwzględnieniem dwudziestolecia międzywojennego – a także prac na temat dawnego i współczesnego nazewnictwa miejskiego oraz nazw regionów. Zajmuje się również zagadnieniem polityki językowej w relacji do polityki narodowościowej, kulturalnej i edukacyjnej.

Działalność dydaktyczna:

Prowadzi ćwiczenia z kultury języka, lingwistyki kulturowej (kier. kulturoznawstwo – teksty kultury), wykłady: język w polskim życiu społecznym (kier. język w komunikacji społecznej), socjologia języka. W poprzednich latach prowadziła również opcję z zakresu socjolingwistyki, zajęcia z gramatyki opisowej języka polskiego, gramatyki historycznej języka polskiego, dialektologii oraz języka staro-cerkiewno-słowiańskiego.

Promotor 8 prac magisterskich, 32 prac licencjackich, dotyczących m.in.: zróżnicowania współczesnej polszczyzny, pochodzenia i motywacji nazw własnych (antroponimów, nazw topograficznych, chrematonimów), słownictwa środowiskowego, stereotypów językowych.

Promotor pomocniczy w dwóch przewodach doktorskich.

Pełnione funkcje:

Sekretarz Komisji Socjolingwistyki afiliowanej przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów; członek Komisji Rewizyjnej Polskiego Towarzystwa Onomastycznego.

W latach 2019–2022 członek Rady Dyscypliny Językoznawstwo na Uniwersytecie Jagiellońskim. W latach 2008–2012 przedstawiciel młodszych pracowników naukowych w Radzie Wydziału Polonistyki UJ.

Członkostwa (aktualne):

Członek Komisji Socjolingwistyki afiliowanej przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów, Polskiego Towarzystwa Językoznawczego, Polskiego Towarzystwa Onomastycznego, Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego.

Współpracownik Komisji Dialektologicznej Komitetu Językoznawstwa PAN.

Nagrody, odznaczenia, wyróżnienia:

Nagroda indywidualna III stopnia Rektora UJ za publikację Polszczyzna mówiona inteligencji pochodzenia kresowego na Górnym Śląsku (studium socjolingwistyczne)

Nagroda indywidualna III stopnia Rektora UJ za publikację Dziedzictwo pozaborowe. Społeczna świadomość językowa Polaków w Drugiej Rzeczypospolitej

Nagroda zespołowa I stopnia Rektora UJ za opracowanie Bibliografii dialektologii polskiej za lata 1986–1995

Publikacje:

I. Książki

Polszczyzna mówiona inteligencji pochodzenia kresowego na Górnym Śląsku. Studium socjolingwistyczne. Historia Iagellonica, Kraków 2004, 235 s.

Dziedzictwo pozaborowe. Społeczna świadomość językowa Polaków w Drugiej Rzeczypospolitej. Księgarnia Akademicka, Kraków 2014, 223 s.

II. Wybrane artykuły

1. Status prawny polszczyzny w odbudowywanym państwie polskim (lata 1916–1924), „Socjolingwistyka” XXVI, 2012, s. 107–121.

2. Wspólnota komunikacyjna na ziemiach polskich po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku, „Poznańskie Spotkania Językoznawcze” t. 25. Wspólnoty komunikacyjne, 2013, s. 39–46.

3. Wdrażanie Europejskiej karty języków regionalnych lub mniejszościowych a rzeczywistość socjolingwistyczna w Polsce (na marginesie sporu o język regionalny), „Socjolingwistyka” XXX, 2016, s. 7–21.

4. Pytanie o język w spisach ludności na ziemiach polskich (1789–2011), [w:] Język, literatura i kultura polska w świecie, pod red. W. Miodunki i A. Seretny, Kraków 2016, s. 179–192.

5. Gdzie jest Śląsk? Współczesny językowo-kulturowy obraz województwa śląskiego i jego sąsiadów, [w:] Kulturowo-językowy obraz Śląska, pod red. L. Przymuszały i D. Świtały-Trybek, Opole 2017, s. 13–23.

6.  Nazwy województw wśród nazw własnych – funkcja, struktura, wariantywność, „Język Polski”  XCVII, 2017, z. 2, s. 72–84.

7. Język jako element świadomości społecznej (na przykładzie Polski po 1918 roku), „LingVaria” XII (2017), z. 2, s.  211–224.

8. Polszczyzna inteligencji jako (nieistniejący) model zachowania językowego, „Poradnik Językowy” 2017, nr 10, s. 9–19.

9. O korzyściach z nauczania oraz uczenia się języka polskiego jako obcego (wyniki sondażu),  „Socjolingwistyka” XXXIII, 2019, s. 181–191, http://dx.doi.org/10.17651/SOCJOLING.33.11

10. Między reklamą a nazwą własną. Przymiotnik tani w nazwach polskich aptek, „Onomastica” LXIII, 2019, s. 227–239, http://dx.doi.org/10.17651/ONOMAST.63.12

11. Parlamentarna grzeczność językowa na tle zmian społeczno-politycznych po I wojnie światowej, [w:] Niepodległa wobec języka polskiego, pod red. R. Przybylskiej, B. Batko-Tokarz, S. Przęczek-Kisielak, Kraków 2019, s.  153–163.

12. Rozwój świadomości językowej obywateli II Rzeczypospolitej na tle procesów integracyjnych,  „Poradnik Językowy” 2020, nr 6, s. 22–33, DOI: 10.33896/PorJ.2020.6.2

13. Polszczyzna i Żydzi w publicystyce „Myśli Narodowej” w latach 1921-1939 [w:] Język polski – między tradycją a współczesnością. Księga jubileuszowa z okazji stulecia Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego, pod red. E. Horyń, E. Młynarczyk, P. Żmigrodzkiego, Kraków 2021, s. 561-569.

14. Język w procesie kształtowania nowych regionów w Polsce, „Slavia Meridionalis” 2021, https:// doi.org/10.11649/sm.2419, pp. 1-16.

15. Nazwy Galicja i Małopolska w okresie ustalania granicy wschodniej Drugiej Rzeczypospolitej (na przykładzie „Gazety Lwowskiej” z lat 1918-1923), „Onomastica” 2022 [w druku]

Aktualny spis publikacji: zob. Repozytorium UJ https://ruj.uj.edu.pl/